یکی از مؤلفههای کلیدی در خرید محصول، اطمینان از صحت و کیفیت کالا یا خدمت دریافتی است. در محصولاتی که بهصورت تولید انبوه ارائه میگردند، این اطمینان عمدتاً بهواسطه اعتماد به برند شکل میگیرد.اما در محصولاتی که به سفارش تولید میگردند نیاز هست مجموعه تست ها و بازرسیهایی توسط خریدار انجام گیرد تا از عملکرد صحیح کالا یا خدمات در آینده اطمینان حاصل شود.
ITP (Inspection and Test Plan) یک سند مهندسی است که مراحل بازرسی در زمان ساخت و کنترل کیفیت نهایی را طبقهبندی میکند.این مراحل می تواند در حضور خریدار و یا نماینده او انجام گیرد.
در نوشتن ITP رعایت چند نکته ضروری است:
هر ITP باید مراحل انجام کار را با جزئیات انجام هر کار مشخص کند.
اولویتبندی انجام هر کار باید مشخص باشد.
هر ITP باید رفرنسهای مشخصی برای پیشنیازهای انجام هر فعالیت داشته باشد.
مسئولیت انجام هر تست یا بازرسی باید قبل از انجام در ITP مشخص باشد.
آمادهسازی ITP
بهصورت پیشفرض این اسناد توسط مهندسین پیمانکار یا سازنده تهیهشده و به تائید مهندسین کارفرما، مشاور و بازرس شخص ثالث(TPA) میرسد. فرمت ITP بهطورکلی بهصورت جدول زیر هست:
1- Operation Description :
در این بخش نوع فعالیتهای بازرسی که باید انجام شود، توضیح داده میشود مانند جلسه قبل از بازرسی(PIM)، بازرسی ماده اولیه ، بازرسی نهایی ، بازرسی اسناد مهندسی.
2- Acceptance Criteria :
در این بخش توضیح داده میشود که بر اساس چه معیار و استانداردی آزمونهای انجامشده موردپذیرش قرار بگیرد. برخی از استانداردهای مربوطه در این بخش عبارتاند از: ASME، ASTM و …
3- metod یا روش اجرا :
در این بخش روشهای انجام تست بازرسی توضیح داده میشود مانند چگونگی انجام تست رنگ و جوش. این آزمونها میتواند بهصورت چشمی،آزمایشگاه معتبر و یا تحلیلی با نرمافزار انجام شوند.
4- طرف های ذیربط (Inspection performed by) :
در این بخش طرفهای حاضر در بازرسی و نقش هر یک از آنها شرح داده میشود. بهصورت کلی هر پروژه حداکثر 4 طرف درگیر دارد که عبارتاند از :
1- فروشنده(Vendor)
2- خریدار(Purchaser)
3- شرکت بازرسی ثالث(TPA)
4- کارفرمای اصلی(MC)
بههریک از طرفهای درگیر میتوانند یکی از نقشهای ذیل را در بازرسی ایفا کنند:
1- witness) W) :
درصورتیکه نقش هر یک از طرفین موضوع قرارداد W تعریفشده باشد، شرکت وندور باید حداقل 7 روز تقویمی قبل از انجام فعالیت بازرسی، خریدار را مطلع نماید. اگر شخص موردنظر در فرآیند بازرسی شرکت نکند، وندور میتواند تولید خود را ادامه دهد مشروط بر اینکه کنترلها و سوابق را برای بازبینی در دسترس کارفرما قرار دهد.
بهعنوانمثال اگر قرار باشد بازرس برای برسی کیفیت جوش های محصولی خاص مراجعه نماید تا بعد از تائید، فرایند رنگکاری انجام شود، در صورت عدم حضور بازرس، آزمون جوش انجامشده و محصول برای رنگکاری ارسال میگردد.
2- Hold) H) :
شرکت وندور نمیتواند بدون حضور طرفینی که نقش H برای آنها تعریفشده ، بازرسیها و ادامه فرایند تولید را انجام دهد. شرکت وندور باید حداقل 7 روز تقویمی قبل از روز بازرسی،کتباً کارفرما را از انجام فعالیتهای مرتبط باخبر کند. شرکت وندور نمیتواند از این قانون عدول کند مگر با تائید کتبی کارفرما.
3- Approval) A) :
شرکت وندور باید اسناد و مدارک موردنیاز قبل از انجام فعالیت اختصاصی را برای تائید به کارفرما ارائه دهد یا نتیجه کنترلها و آزمایشهای انجامشده را برحسب نیاز در دسترس کارفرما قرار دهد. شرکت وندور مجاز به ادامه کار قبل از دریافت تائید کارفرما در مورد مدارک مورد نیاز نیست.
4- Review) R) :
شرکت وندور باید اسناد و مدارک موردنیاز را قبل از انجام فعالیت برای بازبینی و اظهارنظر به کارفرما ارائه دهد یا برحسب نیاز کنترلها و آزمایشهای انجامشده را در اختیار کارفرما قرار دهد.
5- (Spot Witness) :
به معنی حضور سرزده بازرسی بدون دعوت از طرف شرکت وندور و بدون اطلاع قبلی از سوی کارفرما به شرکت وندور میباشد.
6- Verifying Reference :
در این بخش سندها و مدارکی که بازرس یا طرفین حاضر در بازرسی تائید میکنند، مشخص میشود. بهعنوانمثال بعد از بازرسی ابعادی محصول و فرم QC شرکت سازنده مورد تائید قرار میگیرد.
جمع بندی
ITP یکی از مهمترین اسناد مهندسی است که با استفاده از آن، توافقات بین گروههای اجرایی ، کنترل کیفیت، نظارت و کارفرما جهت تعیین روال کار بازرسی انجام میگیرد. در صورت تدوین صحیح و دقیق این سند مهندسی، اولاً کیفیت محصول تولیدی افزایش خواهد یافت و ثانیاً بروز اختلافات احتمالی بین ارائهدهنده محصول و دریافتکننده آن کاهش محسوسی خواهد یافت.
از لینک زیر می توانید یک نمونه ITP را دانلود نمایید.